Ontslag via kantonrechter (of een vaststellingsovereenkomst)?

In Nederland ben je als werknemer beschermd tegen willekeurig ontslag. Je werkgever kan je niet zomaar ontslaan – er moet een redelijke grond zijn én hij moet eerst toestemming krijgen van het UWV of de kantonrechter.

De kantonrechter behandelt ontslag bij de volgende situaties:

• Disfunctioneren, bijvoorbeeld als je ondanks een verbetertraject je werk niet goed doet
• Verwijtbaar handelen, zoals diefstal of fraude
• Frequent ziekteverzuim met grote gevolgen voor het bedrijf
• Een verstoorde arbeidsrelatie die niet meer te herstellen is
• Andere bijzondere omstandigheden, zoals langdurige detentie
• Een combinatie van verschillende redenen (de zogeheten ‘cumulatiegrond’)

In de praktijk zijn disfunctioneren en een arbeidsconflict de meest voorkomende redenen om naar de kantonrechter te gaan. Bij disfunctioneren moet je werkgever kunnen bewijzen dat hij je eerst de kans heeft gegeven om je werk te verbeteren. Bij een verstoorde arbeidsrelatie moet hij aantonen dat hij heeft geprobeerd de relatie te herstellen, bijvoorbeeld via mediation.

Wil je precies weten wanneer een werkgever ontslag mag aanvragen? Lees dan ons artikel ‘De 9 redelijke gronden voor ontslag‘.

Een vaststellingsovereenkomst (VSO) is vaak een beter alternatief dan een ontslagprocedure bij de kantonrechter. Met een vaststellingsovereenkomst:

• Maak je samen afspraken over je vertrek
• Heb je zekerheid over de voorwaarden van je ontslag
• Bespaar je veel tijd en geld
• Behoud je een goede relatie met je werkgever

Wil je meer weten over de vaststellingsovereenkomst? Lees dan ons artikel ‘De VSO: een complete beginnersgids‘.

Belangrijk argument voor een vaststellingsovereenkomst: ook de kantonrechter stuurt partijen meestal de gang op om een regeling te treffen. Waarom zou je dan niet meteen proberen er samen uit te komen? Dat bespaart een hoop stress en kosten.

Voor bedrijfseconomisch ontslag en ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid moet je werkgever ontslag aanvragen bij het UWV. Als het UWV de ontslagaanvraag afwijst, kan je werkgever alsnog naar de kantonrechter. En jij als werknemer ook, als het UWV de ontslagaanvraag juist goedkeurt.

Let op: bezwaar maken tegen de beslissing bij het UWV zelf is niet mogelijk. Je moet binnen 2 maanden na de UWV-beslissing naar de kantonrechter. De kantonrechter beoordeelt de zaak dan helemaal opnieuw. Meer informatie over de ontslagprocedure via het UWV vind je hier.

De procedure bij de kantonrechter verloopt volgens vaste stappen:

1. Je werkgever dient een verzoekschrift in bij de rechtbank
   Hierin staat waarom hij vindt dat er een redelijke grond voor ontslag is
   Met bewijsstukken zoals functioneringsverslagen of getuigenverklaringen
2. Jij krijgt het verzoekschrift thuisgestuurd
   Je hebt dan meestal 4 weken om een verweerschrift in te dienen
   Schakel een jurist in voor het opstellen van je verweer
3. Er volgt een zitting bij de kantonrechter
   Jij en je werkgever kunnen jullie verhaal toelichten
   De rechter onderzoekt of er een schikking mogelijk is
4. De kantonrechter doet uitspraak
   Dit gebeurt meestal binnen 4 weken na de zitting
   Tenzij partijen tijdens de zitting tot een schikking komen

De zitting bij de kantonrechter is in ontslagzaken een belangrijk moment. Dit kun je verwachten:

• De rechter leidt het gesprek en stelt vragen aan beide partijen
• Je werkgever licht toe waarom hij vindt dat er een redelijke ontslaggrond is
• Jij of je jurist kan hierop reageren en je eigen verhaal vertellen
• De rechter geeft vaak een voorlopig oordeel over de zaak
• Op basis van dit voorlopig oordeel vraagt de rechter of partijen willen schikken

Als partijen willen proberen te schikken, stuurt de rechter hen ‘de gang op’. Dit is een erg belangrijk moment in de ontslagprocedure. In de praktijk bereiken veel werkgevers en werknemers op dit moment een schikking in de vorm van een vaststellingsovereenkomst (VSO).

Dit is niet toevallig: de rechter heeft dan meestal al een voorlopig oordeel gegeven, waardoor beide partijen beter kunnen inschatten waar ze aan toe zijn. Bovendien zorgt de druk van een mogelijke uitspraak ervoor dat partijen bereid zijn water bij de wijn te doen.

Op de gang onderhandelen werkgever en werknemer – vaak bijgestaan door hun juristen – over een ontslagregeling die voor beiden acceptabel is. De rechtbank geeft hier meestal maximaal één tot twee uur de tijd voor. Komen partijen er samen uit? Dan wordt de schikking direct vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst en is de ontslagprocedure ten einde.

Tip: bereid je goed voor op de zitting. Schrijf de belangrijkste punten op die je wilt maken. En oefen eventueel met je jurist hoe je rustig en zakelijk je verhaal vertelt.

De kantonrechter kan twee dingen beslissen:

• Afwijzing van het ontslag
  • Je arbeidsovereenkomst blijft dan gewoon doorlopen
  • Je werkgever moet je (weer) tot het werk toelaten
  • Je houdt recht op doorbetaling van je salaris
• Toewijzing van het ontslag
  De uitspraak bevat dan:
• De ontbinding van je arbeidsovereenkomst
• De reden voor de ontbinding
• De einddatum van je arbeidsovereenkomst
• Of je een financiële vergoeding krijgt, zoals de transitievergoeding
• Wie de proceskosten moet betalen

Let op: de uitspraak van de kantonrechter in ontslagzaken is onzeker. Je weet nooit van tevoren hoe de rechter beslist. Daarom is het vaak verstandiger om zelf met je werkgever afspraken over je ontslag te maken in een vaststellingsovereenkomst (en daar lees je verderop meer over).

Als de kantonrechter je arbeidsovereenkomst ontbindt, heb je bijna altijd recht op de transitievergoeding. Alleen bij ernstig verwijtbaar gedrag van jou als werknemer kun je de transitievergoeding bij ontslag via de kantonrechter mislopen.

Hoogte van de transitievergoeding

De hoogte van de transitievergoeding hangt af van je maandsalaris en het aantal dienstjaren. Voor ieder jaar dienstverband geldt een derde maandsalaris, en een proportioneel deel daarvan voor een periode korter dan een jaar. Gebruik onze handige rekentool om eenvoudig je vergoeding uit te rekenen.

Extra ontslagvergoeding bij cumulatiegrond

Is de cumulatiegrond voor ontslag via de kantonrechter gebruikt (de zogeheten ‘i-grond’), dan kan de rechter naast de transitievergoeding ook een extra vergoeding toekennen van maximaal 50% van de transitievergoeding. Dit omdat de werkgever in dit geval niet genoeg reden had voor ontslag op één enkele grond, maar ‘meerdere halve gronden’ combineerde.

Alle informatie over de transitievergoeding

Wil je alles weten over de transitievergoeding? Lees dan ons artikel ‘Transitievergoeding: Een beginnersgids van A tot Z‘. En, voor de duidelijkheid: teken nooit een vaststellingsovereenkomst zonder transitievergoeding.

Een ontslagprocedure bij de kantonrechter duurt meestal 8 tot 12 weken. Dit is de tijd vanaf het moment dat je werkgever het verzoekschrift indient tot de uitspraak van de rechter. Als er hoger beroep volgt, duurt het nog veel langer.

De doorlooptijd hangt vooral af van:

• Hoe druk de rechtbank het heeft
• Of er een schikking wordt getroffen
• Of er hoger beroep volgt

Een ontslagprocedure bij de kantonrechter brengt verschillende kosten met zich mee:

• Je werkgever moet griffierecht (kosten rechtbank) betalen
• Kosten voor juridische bijstand voor beide partijen
• Mogelijk een proceskostenveroordeling als je verliest

Naast de financiële kosten zijn er ook andere nadelen:

• Veel stress door de onzekerheid
• Beschadiging van de werkrelatie
• Onzekerheid over concurrentiebeding
• Onzekerheid over je WW-rechten bij verlies

Ben je het niet eens met de uitspraak van de kantonrechter? Dan kun je in hoger beroep bij het gerechtshof. Let op:

• Je moet binnen 3 maanden in hoger beroep gaan
• Het hof kan de zaak helemaal opnieuw beoordelen
• Een procedure in hoger beroep duurt vaak lang
• De uitkomst blijft onzeker
• De kosten zijn vaak hoog

Dreigt er een ontslag via de kantonrechter? Wacht niet af, maar neem het initiatief. Onze arbeidsjuristen helpen je graag bij het treffen van een goede regeling met je werkgever. De eerste kennismaking is altijd gratis en vrijblijvend. Plan direct een gesprek in.