Een narcistische baas? Dit zijn je juridische opties

Je staat sterker dan je denkt. Als je werkomgeving onhoudbaar wordt door een narcistische leidinggevende, heb je concrete juridische mogelijkheden. Dit is wat er vaak speelt:

1. Verstoorde arbeidsrelatie

Dit is juridisch gezien wat er aan de hand is: een werksituatie waarin jij en je werkgever (of leidinggevende) zo slecht kunnen samenwerken dat voortzetting onmogelijk wordt. Het vertrouwen is weg, de communicatie loopt vast, conflicten zijn structureel. Bij een narcistische baas komt een verstoorde arbeidsrelatie vaak voor. En dit leidt vaak tot een vaststellingsovereenkomst.

2. Vaststellingsovereenkomst (VSO)

Een vaststellingsovereenkomst is ontslag met wederzijds goedvinden. Geen rechtszaak, maar onderhandelen over de voorwaarden. Je werkgever biedt dit meestal aan om een gang naar de rechter te vermijden.

Hier zit je grootste onderhandelingsmacht. Met een goede VSO vertrek je met rust, zekerheid en vaak een nette vergoeding. En ja, je hebt gewoon recht op een WW-uitkering.

3. Ziekmelding + re-integratie

Als je echt op bent door de situatie: ziek is ziek. Een ziekmelding beschermt je gezondheid én kan de deur openen naar andere voorwaarden of een constructieve exit met een vaststellingsovereenkomst bij ziekte.

Bescherming die je hebt

• Je werkgever mag je niet zomaar ontslaan, ook niet bij een “slechte klik”.
• Bij ontslag heb je recht op een transitievergoeding.
• Als de verstoorde relatie ernstig verwijtbaar is aan je werkgever, kun je een billijke vergoeding krijgen. Bovenop de transitievergoeding.
• Via een VSO kun je gewoon WW krijgen.

De rest van dit artikel legt uit hoe je deze situatie slim speelt. Last van pestgedrag op werk? Ga dan hier verder.

Een vaststellingsovereenkomst klinkt als toegeven. Is het niet. Het is vaak je krachtigste zet; mits je het slim speelt.

De fouten die je niet moet maken:

Je vraagt zelf om een VSO

Dit verzwakt je positie enorm. Je werkgever denkt: deze werknemer wil weg, ik hoef niks te bieden. Laat het initiatief bij je werkgever. Houd je kaarten tegen de borst. Leun achterover, speel een beetje hard to get. Niet lullen over weggaan, gewoon je werk blijven doen.

Je tekent te snel

Als je werkgever een VSO voorstelt, ga er dan niet direct mee akkoord. Werkgevers maken VSO’s altijd in hun eigen voordeel. Een te laag aanbod is de norm.

Neem de tijd. Zeg: “Ik win juridisch advies in.” Dat is een zin die vaak wonderen doet. Je laat zien dat je serieus bent, jezelf niet tekort wilt doen en dus niet overhaast tekent.

Je onderhandelt zelf

Emotie en druk maken dat je geen scherpe deal maakt. En werkgevers weten dat. Schakel altijd een arbeidsjurist in. Die weet wat in jouw situatie een nette VSO is. En hoe je jouw juridische positie veilig stelt, zoals het ontvangen van een WW-uitkering na je ontslag.

Wat maakt een goede vaststellingsovereenkomst?

• Vergoeding van minimaal de transitievergoeding, maar liever meer.
• Behoud van WW-rechten.
• Juiste opzegtermijn en vrijstelling van werk met loon tijdens de opzegtermijn.
• Nette eindafrekening met bijvoorbeeld uitbetaling van openstaande vakantiedagen.
• Eventueel outplacement of coaching.
• Geen concurrentiebeding dat je nieuwe baan in de weg staat.
• Positieve referentie.

Meer weten over de vaststellingsovereenkomst als uitweg? Lees alles in de complete VSO-beginnersgids. Als je dan toch bezig bent, lees dan ook onze 15 veelvoorkomende fouten bij een vaststellingsovereenkomst. Maak ze – alsjeblieft – niet.

Stap 1: Start direct met documenteren

Schrijf op wat er gebeurt. Niet alleen grote incidenten, maar ook kleine opmerkingen, tegenstrijdigheden en momenten waarop jij je onveilig of onder druk gezet voelde. Houd het feitelijk.

Bewaar:

• Mails en appjes
• Notities van gesprekken
• Beoordelingsgesprekken
• Voorbeelden van ondermijnend gedrag

Alles telt. En ja, je mag vaak ook gesprekken opnemen.

Stap 2: Ga niet onvoorbereid naar HR

HR is er niet altijd voor jou. Ze zijn er ook om het bedrijf te beschermen. Klinkt hard, is wel zo.

Zorg dat je:

• Weet wat je wilt bereiken.
• Je verhaal helder hebt, met bewijs.
• Concrete voorbeelden kunt noemen.

En als je twijfelt: bespreek je verhaal eerst met een juridisch adviseur. Niet met HR beginnen, eerst weten waar je staat.

Stap 3: Ziekmelding? Ziek is ziek.

Als je klachten hebt zoals stress, paniek, slapeloosheid of fysieke spanning, ga dan naar je huisarts en de bedrijfsarts. De bedrijfsarts toetst of je echt niet kunt werken. En dat is geen zwaktebod: het is een signaal dat je jezelf serieus neemt.

Een ziekmelding opent bovendien de deur naar een ander traject. Denk aan re-integratie op andere voorwaarden, of zelfs een constructieve exit.

Stap 4: Overweeg een vaststellingsovereenkomst

Soms is het beter om de situatie slim los te laten. Met een goede VSO vertrek je met rust, zekerheid en vaak een nette vergoeding. En ja, je hebt dan gewoon recht op een WW-uitkering.

Een VSO klinkt als toegeven, maar is vaak de krachtigste zet die je kunt doen. Mits goed onderhandeld.

Stap 5: Schakel een arbeidsjurist in

Een arbeidsjurist brengt je juridische positie in kaart, stippelt de weg naar een VSO uit en onderhandelt namens jou. Zo weet je waar je staat en haal je een betere deal uit de situatie. Je hoeft dit niet alleen te doen.

Als je relatie met je baas onhoudbaar wordt, noemen we dat een verstoorde arbeidsrelatie. Dat is een juridisch erkende ontslaggrond, maar niet zomaar. Als werknemer heb je meer rechten dan je denkt.

Wat is een verstoorde arbeidsrelatie?

Een verstoorde arbeidsrelatie is een situatie waarin jij en je werkgever (of leidinggevende) zo slecht kunnen samenwerken dat voortzetting onmogelijk is. Denk aan:

• Structurele conflicten en spanningen.
• Vertrouwen is volledig weg.
• Communicatie verloopt moeizaam of niet meer.
• De werksfeer is voor één of beide partijen onhoudbaar.
• Oplossingen zijn geprobeerd, maar mislukt.

Waarom is dit relevant bij een narcistische baas?

Narcistische leidinggevenden creëren vaak systematisch conflicten. Ze zorgen voor ondermijning en uitsluiting. Ze laten relaties bewust escaleren. Dit kan leiden tot een verstoorde arbeidsrelatie.

Je werkgever mag niet zomaar ontslag geven

De kantonrechter stelt strenge eisen. Je werkgever moet aantonen dat:

• De arbeidsrelatie écht verstoord is en niet te herstellen.
• Mediation of andere oplossingen zijn geprobeerd.
• Herplaatsing binnen het bedrijf niet mogelijk is.
• De verstoorde relatie niet alleen door de werkgever is veroorzaakt.

Dat laatste punt is bij een narcistische baas lastig voor werkgevers. Als jouw documentatie laat zien dat je baas structureel heeft ondermijnd, gemanipuleerd of uitgesloten, wordt het moeilijk om aan te tonen dat jij mede verantwoordelijk bent voor de verstoorde relatie. Dat geeft jou onderhandelingsruimte.

Billijke vergoeding: extra geld als je werkgever goed fout zit

Als je werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld, krijg je vaak een billijke vergoeding bovenop je transitievergoeding. Een rechter neemt niet snel aan dat er sprake is van ernstige verwijtbaarheid. Maar bij narcistische bazen komt deze situatie regelmatig voor.

Voorbeelden van ernstig verwijtbaar handelen:

• Grensoverschrijdend gedrag door je werkgever.
• Structurele ondermijning van je positie.
• Pesterijen, discriminatie, dreigementen.
• Onvoldoende begeleiding bij conflicten terwijl dit wel nodig was.

Praktisch advies

Als je werkgever aangeeft dat er sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie:

• Wacht niet af, maar documenteer alles.
• Benoem het gedrag van je baas specifiek.
• Vraag om interne oplossingen (herplaatsing, mediation).
• Schakel juridisch advies in voordat je iets tekent.

Een verstoorde arbeidsrelatie is onderdeel van een arbeidsconflict. Hier lees je meer over in ons uitgebreide artikel.

Het is belangrijk om te weten waar je mee te maken hebt. Narcistisch gedrag op de werkvloer is juridisch relevant als het gaat om ernstig verwijtbaar handelen.

Kenmerken van een narcistische baas:

• Zet zichzelf altijd centraal, vaak ten koste van anderen.
• Accepteert geen kritiek, reageert defensief of agressief.
• Kan ronduit dreigen of intimideren.
• Verdraait de werkelijkheid of schuift verantwoordelijkheid af.
• Neemt de eer voor andermans werk.
• Mist oprechte empathie; alles draait om beeldvorming.
• Speelt collega’s tegen elkaar uit om controle te houden.
• Laat je twijfelen aan je eigen waarneming (gaslighting).

Dit gedrag kan leiden tot een verstoorde arbeidsrelatie. Je werkgever zal dan vaak richting ontslag sturen, meestal via een VSO. Daarom is het belangrijk dat je voorbereid bent en je positie kent.

Het narcistische gedrag van je baas kan ook leiden tot ziekte, waardoor ziekmelding (stap 3 van het stappenplan) een serieuze optie wordt.

Voel je je onder druk gezet? Krijg je geen lucht op het werk? Wacht niet tot het escaleert.

Een narcistische werkomgeving trekt je leeg – niet ineens, maar beetje bij beetje. Tot je merkt dat je jezelf niet meer herkent. We horen dit soort verhalen dagelijks. En we weten: je hoeft dit niet te slikken en zeker niet alleen aan te pakken.

Wat we voor je kunnen doen:

• Je het zware ontslagwerk uit de handen nemen.
• Je VSO checken op valkuilen.
• Onderhandelen over een betere regeling.

We kijken samen naar wat jij nodig hebt. Wij helpen je met een plan dat werkt: helder, strategisch en zonder poespas.

Plan een gratis adviesgesprek, dan kijken we wat voor jou de beste volgende stap is.